Anders omgaan met je zorgen

REDMAR SMIT – Er zijn veel dingen in het leven waar we geen of weinig invloed op hebben. Dat kan je heel onzeker maken en zelfs angstig. Hoe ga je daarmee om? De christelijke zorgverzekeraar ontwikkelde samen met Eleos een zelfhulpmodule Anders omgaan met je zorgen. Psychologen Annieck Coomans en Elsemieke Hoevenaren vertellen meer over de module en het omgaan met je zorgen. ‘We kunnen ze niet oplossen, maar wel handvatten geven hoe ermee om te gaan.’

Grote stressfactoren kunnen een grote impact op je leven hebben. Bijvoorbeeld zorgen over je financiën, je gezondheid of over dat wat er in de wereld gebeurt. ‘Dat dit zorgt voor mentale en lichamelijke klachten is iets wat steeds meer mensen ervaren’, schetst Elsemieke. ‘Ook bedrijven ondervinden er de gevolgen van. In gesprekken die ondernemers hadden met De christelijke zorgverzekeraar kwam naar voren dat steeds meer werknemers kampen met stress en spanning. Bijvoorbeeld naar aanleiding van covid of het stijgen van de prijzen. Een heel aantal viel zelfs om en raakte burn-out. De vraag was: hebben jullie hier iets voor? De christelijke zorgverzekeraar kwam bij Eleos met de vraag of we gezamenlijk iets met dit thema konden doen. Daar is uiteindelijk de zelfhulpmodule uit voortgekomen. We bieden mensen de kans om zelf aan de slag te gaan met dit thema om zo hopelijk psychische klachten te voorkomen. Want wie de hele dag piekert, wordt erin meegezogen. Je wordt somber, angstig, depressief. Of je slaapt slecht en voelt je lusteloos. Stress kan ook letterlijk in je lijf gaan zitten, wat zich uit in hoofdpijn, buikpijn, spierpijn en andere lichamelijke klachten.’

Laagdrempelig
Het doel van de module is om op praktische en informatieve wijze te leren hoe je kunt omgaan met deze zorgen. Annieck: ‘We leven in een wereld waarin er veel op ons afkomt. Cliënten meldden zich steeds vaker met angstklachten, veel piekeren of het niet kunnen loslaten van dingen die in hun leven spelen. De zorgen die we het vaakst in ons werk tegenkomen hebben te maken met gezondheid (voornamelijk long-covid), financiële zorgen, klimaatverandering en onrust in de wereld. Daarom richten we ons specifiek op deze 4 thema’s. Per onderwerp wordt uitgelegd hoe je ermee om kunt gaan, aangevuld met praktische tips en een eventuele doorverwijzing. Er loopt een voorbeeldcliënt mee, waardoor het praktisch en herkenbaar wordt. We kunnen de problemen niet altijd oplossen. Waar je wel invloed op hebt, zijn je gedachten en hoe je met de situatie omgaat. Het is een heel laagdrempelige manier om aan jezelf te werken.’

Controle kwijt
Volgens de psychologen is het misschien wel meer dan ooit van belang om hiermee aan de slag te gaan. Elsemieke: ‘Als je onze tijd met die van 100 jaar geleden vergelijkt, dan is er wel iets veranderd. Zo’n 100 jaar geleden hadden we te maken met oorlog, armoede en andere narigheid. Nu leven we in een tijd van relatieve rijkdom. We hebben een kenniseconomie, weten veel en lijken ook een hele hoop onder controle te hebben. Daardoor zijn we verleerd om moeilijke dingen te verdragen. Als iets lastig is, komen we met de vraag hoe dat zo snel mogelijk uit ons leven weg kan. In plaats van: wat heb ik nodig om hier doorheen te komen en waar kan ik wel invloed op uitoefenen? Dat is vaak meer dan je denkt.’

Stapje terug
Hoe kunnen we dan omgaan met de zorgen van het leven? Annieck: ‘Het begint met een stapje terugdoen. Angst verlamt, waardoor mensen passief worden. Daarom is het goed om te relativeren. Bijvoorbeeld als het gaat om financiële problemen. Als je lang je rekeningen niet betaalt, dan is er een reële kans dat je je huis uit wordt gezet. Maar voor het zover is, zijn er nog veel stappen die je kunt nemen om dat te voorkomen. Dat lukt niet als je alleen maar de donkere wolken ziet. Daarom geven we in de module inzicht in de relatie tussen wat we meemaken en onze gedachten. Onze gedachten hebben namelijk invloed op ons gevoel en die weer op ons gedrag. Daarom is het goed om te leren hoe je invloed kunt hebben op je gedachten. Hoe kun je ervoor zorgen dat je niet overstroomt, ondanks dat de problemen je boven het hoofd groeien?’ ‘Het kan ook helpen om jezelf eens goed af te vragen waarvoor je nu precies bang bent’, vult Elsemieke aan. ‘Vaak weten mensen het niet precies. Alle gedachten en angsten lopen door elkaar heen. Maar wat is nu je diepste angst? Schrijf die op en maak het concreet. Dat helpt om ook gerichter actie te ondernemen. Heb je financiële problemen: maak je in- en uitgaven inzichtelijk en kijk waar je kunt besparen. Dan focus je je niet op het grote probleem, maar op iets wat behapbaar is.’

Cirkel van invloed
Een andere manier van omgaan met angst en zorgen wordt duidelijk in de cirkel van invloed. Elsemieke: ‘In de cirkel van invloed teken je jezelf met daaromheen een cirkel. Op alles buiten de cirkel heb je geen invloed en kun je vaak niet oplossen. Binnen de cirkel liggen echter tal van mogelijkheden. Een voorbeeld: de plastic soep kan ik niet oplossen. Dat probleem ligt buiten mijn cirkel. Maar ik kan wel mijn plastic scheiden en eigen zakjes meenemen naar de supermarkt. Of: je hebt geen invloed op hoe je gezondheid zich verder ontwikkelt, maar we weten wel dat beweging heel goed is voor mensen met long-covid. Op dat laatste heb je wel invloed, dus ga even naar buiten. Het gaat erom dat je focust op wat binnen je cirkel ligt. Dat zijn soms kleine dingen, maar het geeft je wel grip en ontspanning. Dat is beter dan wanneer je de hele tijd kijkt naar wat je niet kunt doen en oplossen. Je kunt dit toepassen op heel veel concrete problemen. Het probleem van onzekerheid is dat je vaak naar buiten kijkt in plaats van naar binnen.’

Andere bril
Ook een andere bril opzetten, is volgens de psychologen goed. ‘Je krijgt een bepaalde tunnelvisie als je angstig of gestrest bent. Je bent misschien geneigd om alles door een donkere bril te zien. De vraag is of je dan recht doet aan de situatie. Zet eens een andere bril op en vraag jezelf af: klopt het wat ik denk? Houd eens een dankbaarheidsdagboek bij. Schrijf op welke dingen er wél goed gingen vandaag. Zijn er lichtpuntjes die nuance kunnen geven aan de situatie? Is er ook een andere manier om naar de situatie te kijken?’ De psychologen beseffen dat het volgen van de module niet direct de oplossing is van alle problemen. Annieck: ‘Ingesleten patronen verander je niet zomaar. Dat heeft tijd nodig. Daarom is het goed om de tips en tools die aangereikt worden in te passen in je dagelijks leven. De module is een mooie aanzet tot herstel en verandering in ons denkpatroon.’