Kerk zijn in de praktijk

Stichting Haspadie K.G.K. (Johanniter Hulpgroep) in Katwijk biedt hulp en geeft aandacht aan mensen die daar om vragen. Met een christelijke levensvisie als basis, werken vrijwilligers uit verschillende protestants-christelijke kerken samen om de zorgbehoefte binnen de gemeenschap te vervullen. Haspadie K.G.K. bestaat uit drie afdelingen: thuiszorg, terminale thuiszorg en dagopvangactiviteiten.

‘Onze doelstelling is dat er voor iedereen een plek is om hulp te krijgen’, vertelt Jolanda Schuitemaker, voorzitter van de stichting. ‘In de afgelopen jaren hebben zo’n 100 vrijwilligers samen 6200 uren gemaakt. Huisartsen en wijkverpleegkundigen weten dat ze bij ons kunnen aankloppen voor sociale diensten.’

‘De vrijwilligers zijn ingedeeld in een van de drie clusters: dagopvang, terminale zorg en thuiszorg. De dagopvang vormt een stabiele groep, terwijl voor (terminale) thuiszorg vrijwilligers worden ingezet op basis van aanvragen. Denk bij terminale thuiszorg aan nachtwaken of het ontlasten van mantelzorgers.’

Het verlangen van Haspadie K.G.K. is om te evangeliseren door middel van daden. ‘Iedereen is welkom en moet hulp kunnen ontvangen’, zegt Schuitemaker. ‘De praktische hulp die wordt geboden, verschilt van mantelzorg tot het helpen met boodschappen en nog veel meer. Dankzij vrijwilligers kunnen zowel langdurige als kortlopende hulpvragen worden opgelost.’

‘Kijk naar wat je praktisch kunt betekenen om de drempel naar een kerkelijke gemeenschap laag te houden’, tipt Schuitemaker. ‘Dit kan heel concreet door de deuren van de kerk open te zetten voor dagopvang, zonder dat mensen overvallen worden met evangelisatie of folders. Juist een luisterend oor kan het verschil maken.’ Het initiatief begon oorspronkelijk in de hervormde kerk. In de loop der jaren sloten steeds meer kerken zich aan, om zo meer te kunnen doen. Het bieden van praktische hulp, dat ook mensen aan de rand van de samenleving en mensen die niet naar de kerk gaan bereikt, voegt enorm veel toe. ‘Door de hulp heen, kan de kerk haar sociale gezicht laten zien’, sluit Schuitemaker af.

In de christelijke gereformeerde Thaborkerk in Scheveningen neemt het pastoraat, naast prediking en catechese, een belangrijke plaats in. Er wordt op verschillende manieren handen en voeten gegeven aan het pastoraat in de gemeente. Zo is een groep toegewijde bezoekzusters actief in de gemeente. Zij bezoeken regelmatig ouderen en zieken. ‘Deze bezoeken worden op verschillende manieren ingevuld, maar sommige bezoekzusters vertrekken niet zonder uit de Bijbel te lezen en gebed’, vertelt dominee Van der Staaij.

‘Zelf probeer ik als predikant ook regelmatig contact te hebben met jongeren en ouderen van wie je weet dat ze extra pastorale zorg nodig hebben. Afhankelijk van de situatie en de eigen voorkeuren ga ik er op bezoek, hebben we telefonisch contact of stuur ik een WhatsAppje. Soms kun je iemand ook in een informele setting even aanspreken, bijvoorbeeld bij een kerkelijke activiteit.’

In de afgelopen 5 jaar heeft Van der Staaij in de gemeente ook informele pastorale zorg opgemerkt. ‘Een pastoraal theoloog heeft het pastoraat eens getypeerd als de bloedsomloop van de gemeente. In een pastorale gemeente wordt er omgezien naar elkaar. Dat gebeurt hier gelukkig ook. Gemeenteleden zorgen uit eigen beweging voor anderen in nood.’

Om de pastorale zorg te verbeteren, heeft de kerkenraad besloten om de gemeente opnieuw in te delen in drie wijken, met elk een ouderling en diaken. Dit initiatief kan volgens dominee Van der Staaij bijdragen aan een betere organisatie van het pastoraat. Hij moedigt andere kerken aan om hun ervaringen met pastoraat te delen. ‘Je hoeft niet zelf het wiel uit te vinden, maar je kunt juist leren van elkaar.’

‘Laten we als het gaat om het handen en voeten geven aan het pastoraat niet vergeten dat ook het zondagse kerkbezoek een belangrijke pastorale betekenis heeft. Men ontmoet elkaar voor of na die tijd. Ook het luisteren naar de preek en het samen zingen is daarbij van grote pastorale betekenis. Dat mogen we beslist niet onderschatten’, benadrukt Van der Staaij.

In de Edese wijk Kernhem is een aantal jaar geleden een bijzonder interkerkelijk initiatief ontstaan: KenHem. KenHem is tien jaar geleden met drie mannen, die regelmatig gingen voetballen met tieners, begonnen. Inmiddels is KenHem uitgegroeid tot een initiatief met maar liefst 600 betrokken buurtbewoners. Kees Hoogendoorn is nauw bij het project betrokken en vertelt enthousiast over de impact van KenHem op de wijk.

KenHem heeft als doel om dienstbaar te zijn aan de Edese wijk Kernhem en zo handen en voeten te geven aan het geloof. Dat gebeurt heel praktisch: denk aan het uitlaten van de hond, spelletjes spelen in het buurthuis, het wegbrengen van grof vuil of het aanbieden van een autorit. ‘God staat centraal en wij willen Zijn licht en liefde laten schijnen. Met elkaar zoeken we naar bloei en groei voor onszelf en de mensen in onze wijk. Door om te zien naar elkaar, zoals Jezus ons heeft voorgedaan, ontstaan er bijzondere verbindingen en hoopvolle verhalen van herstel.’

‘Een aantal wijkbewoners krijgt betaald voor dit werk. Zij zorgen ervoor dat projectleiders en vrijwilligers op een professionele manier ingezet worden. Daardoor breidt dit werk zich als een olievlek uit en worden er enorm veel onbetaalde uren aan zorg in de wijk besteed.’ Zo heeft het wijknetwerk KenHem niet alleen effect op de sociale betrokkenheid in de wijk. Het heeft ook een positief effect op de zorginzet van de lokale overheid en maatschappelijke organisaties.

De impact van KenHem is voelbaar in de wijk. Het bijzondere is dat KenHem niet alleen hulp biedt, maar ook kijkt naar wat mensen kunnen bijdragen. ‘Bieden we mensen hulp, dan kijken we altijd naar wat zij op hun beurt een ander kunnen bieden. Zo geven we hulp in deze samenleving aan elkaar door.’

Tot slot maakt Hoogendoorn een bruggetje naar de overkoepelende organisatie R3NEW waar KenHem onderdeel van is. ‘Initiatiefnemer René Visser was er al snel van overtuigd dat een project als KenHem op veel meer plekken in Nederland opgezet kan worden. Inmiddels hebben wij twee keer per jaar een training met drie andere initiatieven. En naar aanleiding van de wervingsactie op Opwekking gaven 90 wijken aan ook te willen nadenken om zoiets op te zetten.’

Door in je eigen wijk klein te beginnen, kun je volgens Hoogendoorn als christen het verschil maken in de samenleving.